[t. 1.] 1750-1830 -- [t. 2.] 1831-1864 -- [t. 3.] 1865-1895 -- [t. 4., zesz. 1.-2.] 1896-1918.

At head of title: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii.

A brief account of the first - unsuccessful - attemps to create research centers in the field of technical (applied) physics in Poland in the period before the outbreak of World War is given. Outstanding physicists such as Mieczysław Wolfke, Stanisław Kalinowski, Aleksander Jabłoński and Wacław Dziewulski took part in this trials. Activities in this direction continued after the war, especially after the establishment of the Polish Academy of Sciences, within whch several institutes dealing with the application of physics were (...) established. The most important of them incude the Institute of Physics and Institute of Fundamental Technological Research in Warsaw, as well as the Institute of Fluid-Flow Machinery in Gdańsk and Institute of Nuclear Physics in Kraków. Outside the structure of the Polish Academy of Sciences, the Industrial Institute of Electronics and the Institute of Plasma Physics and Laser Microfusion were established, both in Warsaw. Technical Physics center establised at the Warsaw, Wrocław and Poznań Universities of Technology and at the Nicolaus Copernicus University in Toruń are also discussed. Spectacular examples of medical applications include photodynamic therapy based on the Jabłoński diagram, optical tomography and proton radioteraphy for eye cancer. (shrink)

Badania nad twórczością Brunona Schulza, ze względu na brak ciągłości w zapiskach autobiograficznych, zaginioną korespondencję czy wreszcie nawet zaginione dzieła, nie od dziś przysparzają problemów badacz(k)om. Kompletne archiwum Schulza nie istnieje. Twórca, którego historia nie dysponuje kopią zapasową w postaci multimedialnych archiwów, zmienia się zatem w medialny byt, którego los jest nierozerwalnie związany z gestem tworzenia narracji. W ciągu ostatnich lat szczególnie dominującą narracją stała się ta wiążąca twórczość i całe życie Schulza z dyskursami kultury pamięci poświęconej Zagładzie. Poszukując znaczenia (...) archiwum w kontekście interpretacji dzieł pisarza i dyskursów biograficznych, autorka artykułu szuka odpowiedzi na pytanie dotyczące znaczenia luk w biografii Schulza i ich udziału w tworzeniu mitu pisarza poprzez referencje do teorii mediów i archiwistyki. Porównując biograficzne trendy z tymi dominującymi polską kulturę pamięci, tekst oferuje uaktualnione spojrzenie na twórczość Schulza oraz na sposoby pisania o pisarzach dwudziestolecia międzywojennego. Wykorzystując warsztat metodologiczny charakterystyczny dla badań medioznawczych, tekst udowadnia zasadność pozycjonowania prozy Schulza na szerszym socjopolitycznym i kulturowym tle Galicji początku XX wieku. Poprzez ponowną analizę takich tekstów, jak Wiosna czy Druga jesień, artykuł ukazuje twórczość pisarza jako multimedialne i komunikacyjne archiwum, którego jedną z płaszczyzn (istotnych dla prawidłowej interpretacji) jest ewokowanie kontekstów kulturowych związanych z dokładnie określonym czasem i przestrzenią. (shrink)

Słownik języka polskiego PWN odnotowuje m.in. trzy znaczenia słowa „fenomen”: (1) rzadkie, niezwykłe zjawisko; (2) osoba wyjątkowa, niezwykle uzdolniona; (3) fakt empiryczny będący punktem wyjścia badań naukowych. W tytule nie chodzi o „fenomen” w sensie drugim, chociaż do Szkoły Lwowsko-Warszawskiej należało wiele osób wyjątkowych i niezwykle uzdolnionych, do których z powodzeniem można odnosić słowo „fenomen” w tym sensie. Tytułowy zwrot „Fenomen Szkoły Lwowsko-Warszawskiej” sygnalizuje natomiast, z jednej strony, że książka zdaje sprawę z badań naukowych nad pewnym złożonym „faktem empirycznym” – (...) nad pewną formacją intelektualną wraz z jej dorobkiem. Z drugiej strony tytuł wskazuje na rzadkość i niezwykłość Szkoły: to, że była ona fenomenem nie tylko w dziejach Polski, lecz także w dziejach kultury in toto. Oto kilka faktów, które się na fenomen Szkoły – w tym drugim sensie – składają. Za początek Szkoły przyjmuje się rok 1895, kiedy jej założyciel, Kazimierz Twardowski, przybył z Wiednia do Lwowa i już wkrótce wypromował pierwszych doktorów. Wśród wychowanków (doktorantów) Twardowskiego było ponad dwudziestu przyszłych profesorów tytularnych, którzy w dwudziestoleciu międzywojennym zajęli większość katedr filozofii, logiki i psychologii, ale oddziałali także na inne dyscypliny – takie jak literaturoznawstwo, muzykologia, filologia klasyczna etc. Twardowski zmarł w 1938 roku, a za koniec Szkoły niektórzy przyjmują rok 1939 – istotnie II wojna światowa spowodowała spustoszenie w szeregach przedstawicieli Szkoły, a jeszcze silniejszy cios stanowił dla niej okres stalinizmu. Jednakże Kilka wybitnych postaci Szkoły – takich jak Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Czeżowski, Izydora Dąmbska, Tadeusz Kotarbiński, Stefan Swieżawski czy Władysław Tatarkiewicz – działało jeszcze wiele lat po wojnie, wychowując kolejne pokolenia w duchu właściwego Szkole antyirracjonalizmu. Wielu spośród autorów tekstów do niniejszego tomu to przedstawiciele młodszych pokoleń Szkoły Lwowsko-Warszawskiej sensu largo. Spoiwem Szkoły był nie pewien zespół idei, który wyznawaliby jej członkowie, lecz pewne postulaty metodologiczne oraz pewien zestaw wartości, które były w Szkole akceptowane przez kolejne pokolenia. O tych postulatach metodologicznych i o tym zestawie wartości mówią szczegółowo autorzy tekstów tu zamieszczonych. Ogromnemu wpływowi Szkoły na kulturę polską towarzyszyła recepcja wyników osiąganych przez jej członków za granicą. Naszym „towarem eksportowym” była szeroko rozumiana logika (logiki wielowartościowe i metalogika Łukasiewicza, gramatyka kategorialna Ajdukiewicza, koncepcja prawdy Tarskiego). Wiele osiągnięć członków Szkoły w innych dziedzinach zagranica odkrywa dla siebie dopiero dziś i wyniki te budzą podziw u tych, którzy się z nimi stykają. Ideą stojącą za powstaniem „Fenomenu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej” była chęć ukazania Szkoły w jak najszerszej perspektywie, także przez pryzmat mniej znanych, choć ważnych postaci i osiągnięć. Ze wstępu Książkę można zamówić tutaj: https://ksiegarnia.academicon.pl/glowna/187-fenomen-szkoly-lwowsko-warszawskiej-miekka-oprawa--97883 62475193.html. (shrink)

Celem artykułu jest rekonstrukcja i krytyczna ocena modelu tomistycznej filozofii człowieka, który został opracowany przez o. Romana Darowskiego. Analizy mają charakter metateoretyczny. Ich przedmiotem są teksty napisane przez o. Darowskiego w różnych okresach jego twórczości filozoficznej. W sposób szczególny uwzględniona została jego praca _Filozofia człowieka_, która miała kilka wydań. Zastosowana metoda badawcza polegała na treściowej i logicznej rekonstrukcji modelu filozofii człowieka przedstawionego w pracy _Filozofia człowieka_. Model ten został poddany krytyce metodologicznej, która pokazała, że w obecnej sytuacji kulturowej ma on (...) już tylko wartość historyczną. Może jednak stanowić dobry punkt wyjścia do dyskusji nad kierunkami rozwoju współczesnej antropologii tomistycznej. Rozwój ten powinien dokonywać się w krytycznym dialogu z naukowym obrazem świata. (shrink)

_Słowniki Społeczne_, wydawane od 2019 roku pod redakcją Wita Pasierbka i Bogdana Szlachty, nawiązują do znanego i dobrze przyjętego _Słownika społecznego _z 2004 roku (red. B. Szlachta). O ile jednak tamten _Słownik _sprzed lat dwudziestu był jednym, choć liczącym 1714 stron, tomem, zawierającym „blisko sto trzydzieści haseł poświęconych głównym zagadnieniom najważniejszych dziedzin szeroko rozumianych nauk społecznych: filozofii politycznej, socjologii, prawa, ekonomii etyki społecznej i katolickiej nauki społecznej, a także metodologii nauk społecznych, zarządzania, psychologii społecznej i pedagogiki”, o tyle (...) w nowej formule są to już tomy tematyczne, poświęcone konkretnym zagadnieniom, ujmowanym w szerokim kontekście interdyscyplinarnym, co zresztą wydaje się w przypadku nauk społecznych nieuniknione, w zasadzie – przyrodzone. Rzecz jasna, od 2004 roku minęło już sporo czasu, wiele się zmieniło, przez cały czas prowadzono badania, pojawili się nowi badacze, nowe koncepcje, zarysowały się nowe linie podziałów. Przyjęta już wtenczas formuła haseł-esejów, a w zasadzie rozpraw została utrzymana, a nawet rozbudowana w nowych _Słownikach _i ujednolicona pod względem struktury. Co ważne, publikacja ma wersję polską oraz angielską i jest dostępna w wersji tradycyjnej (drukowanej) i elektronicznej. (shrink)

Subjective determiners of treating the final secondary school examination as a threat The article discusses the findings of the research carried out basing on the investigation procedure originating from the function-action approach to psychological defense developed by A. Senejko, where every reaction to threat can be considered as a defensive reaction. A nation-wide final secondary school examination was employed as the threat in the study and the reactions to such a threat were diagnosed twice: in January 2005 and two weeks (...) before the exam in April 2005.The participants were 177 students of secondary schools of the Lower Silesian and Upper Silesian regions of Poland.In the she study two questionnaires were employed. Part one of The Psycho-Social and Psychic Defenses Questionnaire and the Questionnaire of Personal Judgements developed by Kinga Lachowicz-Tabaczek and Alicja Senejko for identifying the following psychological dispositions: self-esteem, social anxiety, depressiveness, obligation will, emotional reactivity, sensitivity, activity and endurance.The basic research questions concerned the effect which the diagnosed factors had on the two dimensions of the subjects' attitude to their final exam as a threat as well as how they influenced their reactions to it, that is their psychological defenses. The multiple regression analyzes showed that the two dimensions of the participants' approach to their exam as a threat were the most substantially influenced by endurance, self-esteem, gender and reactivity. However, the way the examinees reacted their exam was the most substantially influenced by their obligation will, depressiveness and endurance. (shrink)

Alicja Gescinska verraste met haar kandidatuur op de Europese lijst van de Vlaamse liberalen. Op internet volgde een stortvloed aan reacties: lovende en lasterlijke. Niet enkel de keuze van de partij en het Europese project werden druk besproken, vooral ook wie aan politiek behoort te doen? en wie dus aan de zijlijn moet blijven? bleek stof voor discussie. Wat is de plaats van een filosoof in de samenleving? Zijn politiek en filosofie onverenigbare disciplines? En wat doe je wanneer uit (...) het hart van de Europese politiek het verzoek komt om uit je pen te kruipen? Politiek is meer dan dat wat politici doen. Politiek is alles en iedereen. In het gebrek van de wereld weerklinkt volgens Gescinska een moreel appel dat op ons allen wordt gedaan. 0'Intussen komen mensen om' is een essay over de persoonlijke worsteling met politieke betrokkenheid en intellectuele verantwoordelijkheid. (shrink)

Maria Kokoszyńska‑Lutman, the outstanding female member of the Lvov‑Warsaw School, played an important role in the rise of the modern version of semantics. She very early noticed the importance of Alfred Tarski’s results for the established tradition of Lvov‑Warsaw investigations on truth, including Twardowski’s refutation of relativism. She contributed to the common recognition of these results, among others in Vienna and during the Congress for the Unity of Science in Paris in 1935. In the paper, I examine some Kokoszyńska’s semantical (...) views. They are supplemented by the translation of Kokoszyńska’s letters to Kazimierz Twardowski written from Vienna and Paris. (shrink)

The subject of this article is an ideological aspect of Pan Tadeusz, directed by Ryszard Ordyński as a film adaptation of Adam Mickiewicz’s poem. Picture was realised in 1928 to celebrate the tenth anniversary of regaining of national independence by Poland. Main goal of this article is to reflect in what ways filmmakers of Pan Tadeusz tried to implement a project of Polish national cinema. I also want to present how this film expressed social needs, programme specifications of political power (...) camp and how it explored national values in the cinema. (shrink)

This is the second part of the investigations of melancholia. Melancholia is examined here in relation to one of its opposition, namely hope. Reflection on melancholia entails reference to conditions commonly regarded as aggravating: sadness, uncertainty, indecision, self-criticism, despair, disenchantment, fear, desperation or bitterness. This content is common both to melancholia and hope; the difference lies in the kind of behaviour it evokes. Not yet either hope or melancholia, it is already conspicuously developing the characteristics of one of the options. (...) This moment is especially important in the process of artistic creation. The tension that appears between both poles enables the experiencing subject to feel indecision about its choice, and hence to ultimately declare itself on one or the other side. (shrink)

Author: Kuczyńska Alicja Title: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ’S VISION OF THE OTHER (Władysława Tatarkiewicza wizja Innego) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.13/14, number: 2011/2-3, pages: 451-458 Keywords: WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ, MASTER, PUPIL Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:The author locates her memoirs about Tatarkiewicz in the context of dialogical philosophy of Levinas and the Georg Steiner’s category: master – pupil.

The present research investigates gender gaps in the results of secondary school exit exams in mathematics in Poland in 2015. The analysis shows that, in the basic level exam, males are highly overrepresented at the upper end of the score distribution. The same pattern did not exist in the extended-level Matura. Two explanations are offered here. The differences are driven by gender self-selection in high school programs. Students who decide on maths-related tracks have more maths lessons than other students. Secondly, (...) a student who takes the extended Matura also has to take the basic Matura exam. As a result, the population of students taking the basic Matura is highly differentiated in terms of maths competence and motivation. Additionally, the analysis of differential item functioning shows that only a few items were flagged as having DIF. (shrink)

Some theories of rational belief assume that beliefs should be closed under conjunction. I motivate the rejection of the conjunction closure, and point out that the consequences of this rejection are not as severe as it is usually thought. An often raised objection is that without the conjunction closure people are unable to reason. I outline an approach in which we can – in usual cases – reason using conjunctions without accepting the closure in its whole generality. This solution is (...) based on the notion of confidence levels, which can be defined using probabilities. Moreover, on this approach, reasoning has a scalable computational complexity adaptable to cognitive abilities of both rationally bounded and perfectly rational agents. I perform a simulation to assess its error rate, and compare it to reasoning with conjunction closure. (shrink)

The article presents an analysis of the position taken by Lenin with respect to revolutionary violence applied by the Russian proletariat in their struggle for obtaining and keeping political power. The analysis is introduced by reflections concerning the ethical content of Lenin’s works, a general localization of the problem of violence against the background of various types of relationships between morals and politics and by presentation of Lenin’s classification and moral evaluation of wars, since socialist revolution is a particular kind (...) of war. (shrink)

In the Renaissance the beauty of a garden was for people a source of energy, it nurtured their inherent love of plant life, enchanted them and gave them a sense of pure aesthetic contentment. This fascination with nature and the values nurtured by the emerging culture of the garden also had broader reasons than just the desire for subjective experience. They can be sought in the belief that the style of an epoch is reflected not only in all the forms (...) of pure art, but also in the sphere of applied art. The aesthetic criteria which determined the early-Renaissance conception of the garden were at least twofold: first, the then-emerging culture of the garden co-formed the identity of the entire era as one of the few enclaves of a rising trend away from the classical tradition. The culture of the garden contested the adulation of the Antique that was common at the time and ruled supremely in art. (shrink)

The paper examines The Endless Column by Mircea Eliade and the main problem of this play, i.e. that of transcendence. It is shown that The Endless Column constitutes a summa of Eliade’s anthropological and philosophical ideas. Besides, the play refers to the indirect genetic determinants of the conception advanced in the play, pointing to its relations with certain currents of philosophical thought, like for example existentialism, structuralism, Indian philosophy or the philosophy of Neoplatonism.